American History X Künye;
Yapım: 1998 – ABD
Tür: Dram, Suç, Psikolojik
Süre: 119 dakika
Yönetmen: Tony KAYE
Oyuncular: Edward NORTON, Edward FURLONG, Avery BROOKS
Senaryo: David McKenna
Yapımcı: John MORRISSEY
American History X Özet;
Derek
VİNYARD zenci düşmanı bir Nazi’dir(odasında ve göğsünde Nazi amblemi bulunacak
kadar koyu). Kardeşi Danny VİNYARD ise abisinin izinden giden, onun kadar cesur
ve atılgan olmasa da ırkçı bir Nazi’dir.
Derek için
her şey babasının ölümünden sonra başlar ve şekillenir. İtfaiyeci olan babanın
ırkçı tutumları oğlunun düşüncelerini değiştiren ilk adımdı aslında. Amerika’da
var olan Göçmen Yasası babanın olumlu baktığı bir olay değildi. İtfaiyeci olan
baba görev sırasında ölüyor ve bu oğlu Derek’i büyük ölçüde etkiliyor. Bu
olaydan sonra Derek daha da ırkçı oluyor. Çünkü, Göçmen Yasası gereğince işe
alınması gereken iki beyaz yerine zorunluluktan dolayı eğitimsiz siyahiler
yüzünden ölüyor babası. Eğer ki siyahiler ya da böyle bir Göçmen Yasası
yürürlükte olmasaydı babasının yanında o yeri hakkeden iki beyaz olacaktı.
Derek
yaşanan bu olaylardan sonra faşizan hareketleri destekleyen bir gruba üye
oluyor. Bir süre sonra bu grubun lideri oluyor ve sol göğsüne amblem yapacak
odasına bayraklarını asacak kadar fasişt oluyor. Grup onun liderliğinde(tabi ki
her liderin bir akıl hocası da vardır) çeşitli eylemler yapıyorlar.
Mahallelerinde bulunan markete saldırıyorlar ve orada çalışan işçileri döverek
çeşitli işkenceler yapıyorlardı. Derek o kadar inanıyordu ki yaptıklarının
doğru olduğuna herkesi kısa sürede etkileyebiliyordu.
Bir gece
herkes uyurken bir grup siyahi Derek’in arabasını soymaya kalktı. Bunu gören
Danny hemen abisine haber verdi ve Derek silahı kaptığı gibi dışarı fırladı.
Gözünü bile kırpmadan bu siyahî soyguncuları feci şekilde öldürdü. Danny
gördüğü olay karşınsında gözlerine inanamazken Derek zafer kazanmış edasıyla
bakıyordu kardeşinin gözlerine. Polisler tarafından tutuklanan Derek üç yıl
hapis cezası aldı.
Bu zaman
içerisinde kardeşi de onun gibi olmaya başlar. Derek ise hapishane ortamında
bilmediği şeylerle karşılaşır. Kaderin bir oyunu olsa gerek hapiste ki çalışma
arkadaşı bir zencidir. Zamanla onlarında insan olduğunu fark eder. Hapiste
beyaz ırkçı arkadaşlarının ikiyüzlülüğünü de fark edip bu ırkçılık
hareketlerinden soğuyor. Bu ona kötüye mal oluyor. Cezasının geri kalan
zamanında fikrinin değişmesine çok büyük etkiye sahip olan çalışma arkadaşı
onun başına bir şey gelmemesi için yardımda bulunur.
Derek
cezasını çekip çıktıktan sonra çok değişmiştir. Bu olaylardan ailesi de
etkilenmiş onlarında durumu giderek kötüleşmektedir. Kardeşinin de aynı kendisi
gibi olması, ırkçılık konusunda katı fikirlere sahip olduğunu gören Derek onun
düşüncelerini değiştirmek istemektedir. Çünkü yaşadıklarından ders alan Derek
kardeşinin başına bir şey gelmesinden korkmaktadır.
Eskiden
lider olduğu grubun partisine katılan Derek orda olumsuz olaylar yaşar.
Düşüncesinin yumuşamış olduğunu fark eden arkadaşları ona kötü davranır ve
silahlar patlar. Derek oradan kötü ayrılır sonucunda ise kardeşinin tepkisiyle
karşılaşır. Çünkü kardeşide aynı partidedir ve her şeyi görmüştür. Bunun
üzerine Derek kardeşine her şeyi anlatmaya karar verir. Hapiste yaşadığı tüm
olayları teker teker kardeşine anlatır. Danny abisi anlar ve onu dinler artık
yepyeni bir sayfa açacaklardır kendilerine. İlk olarak odalarını temizlemekle
başlarlar işe. Duvardaki bayrak ve posterleri kaldırırlar. Sonra Derek bir duş
alır bu her şeyin yeni başladığını artık aklanıp paklandığını ifade etmektedir.
Güzel bir sabaha uyanırlar birlikte yeni bir hayat artık başlamıştır…
Genel
hatlarıyla filmin konusu ırkçı bir babanın iki oğlunun ırkçı olma hikâyesini ve
fikirlerinin nasıl değiştiğini anlatmaktadır. Fakat okul müdür Doktor Bob
Sweeney’in bu iki kardeşe katkılarını göz ardı etmemek gerek.
Dr. Sweeney
bir süredir içerideki ve dışarıdaki çete üyelerine sosyal yardım hizmeti
sunmaktadır. Derek içerde kaldığı kötü muameleden sonra Dr. Sweeney ile
görüşür. Derek’in aklı çok karışıktır. Dr. Sweeney ile aralarında geçen
konuşmada “yaptıkların sana daha iyi bir yaşam sundu mu?” sorusu karşısında
Derek her şeyi bir kez daha gözden geçirir ve yeni bir hayat için Doktor Bob’un
kendisine çıkması için yardım etmesini ister.
Filmin
başında Doktor ile Danny arasında bir konuşma geçer. Danny’nin öğretmeni olan
Dr. Sweeney ondan Derek hakkında, onun yaptıklarının kendisini yaşamış
oldukları yaşama bakış açısını nasıl biçimlendirdiği, kendisinin ve ailesin
hayatındaki etkilerinin neler olduğunu yazmasını istemiş yoksa daha önceden
yazdığı ırkçıkla ilgili yazından dolayı okuldan atacağını söyler. Danny bu
yazıyı yazmak için zorlanır ve yaşadığı her şeyi anlatır. En sonunda kolay
olmasa da yeni bir hayata başlayacaklarını ve artık kendisini iyi hissettiğini
yazar. Sabah yazısını teslim için okula giden Danny’e abisi de eşlik eder.
Danny yazısını vermeden önce hiç beklenmedik bir olayla karşılaşır. Lavaboya
gittiğinde daha önceden sorun yaşadığı bir siyahî tarafından vurulur ve ölür.
Tam da hayata yeni başlamışken… Derek koşarak geldiği okulda kardeşinin cansız
bedenini görünce yıkılır. Danny’nin yazdığı yazının son cümleleri bize mesaj
verir;
“Öfke bir
yüktür. Hayat sürekli kızgın yaşanmayacak kısadır. Buna kesinlikle değmez. Biz
düşman değiliz dostuz. Düşman olmamalıyız. Hırslarımız zorlayabilir, ama yürek
bağlarımız kopamaz. Hafızamızın gizemli yolları tekrar aşıldığında canlanacak.
Ve tabiatımız iyi yönlerin yanında olacaktır…”
American History X Karakter Analizi;
Filmde yer alan üç ana karakter; Derek Vinyard,
Danny Vinyard, Doktor Bob Sweeney.
Derek
VINYARD
Babasının düşüncelerinden etkilenerek başlayan bu tutum Derek’in karakterini etkilemektedir. Babasının ölümünü ırkçı nedenlere bağlayan Derek sabit fikirli, önyargılı, agresif bir tutum içerisindedir. Başkalarının düşünceleri kabul etmeyen Derek öfkesine engel olamayacak kadar kin ve öfke doludur. Bu hareketlerine de yansımaktadır. Gözünü bile kırpmadan insanlara zarar verebilen bir kişidir. İşledi suç yüzünden içeri giren Derek yaşadığı olaylar karşında tamamen değişmiştir. Artık sadece kendi gözüyle değil başkalarının gözüyle de bakabiliyordu olaylara. Her insanın iyi ve kötü yanlarının olduğunu kabul etmişti. Bu da onun davranışlarına yansımaktadır.
Kısaca Derek’in iki farklı karakteri var aslında; Birincisi, beynini kemiren kinle gözünü kırpmadan cinayet bile işleyebilen Neo-Nazi; diğeri ise hapisten çıktıktan sonra fikirleri değişen ve kendisine özenen kardeşini bu bataktan kurtarmaya çalışan bir ağabey.
Danny
VINYARD
Danny, Derek
kadar cesur ve atılgan olmasa da, abisi kadar ırkçı bir Nazi'dir. Büyüme
çağında ailesinin görüş ayrılıkları içerisinde büyüyen bir gençtir. Abisini
idol olarak gören Danny onun gibi olmak için çabalar ve onun davrandığı gibi
davranır. Danny’nin çok çabuk etkilenebilecek bir yapısı vardır. Yaşı gereği
tam olarak ne istediğini bilmemektedir ve bu yüzden kendine en yakın olan insan
abisinin yaptıkları onun için doğrudur.
Dr. Bob Sweeney
Dr. Bob Sweeney, Derek ve Danny’nin okuduğu okulun
müdürüdür. Öğrencilere diğer müdürlerden farklı gelmektedir. İki doktora yapmış
bir öğretmenin neden bu lisede olduğunu anlamış değillerdir. Dr. Sweeney
öğrencilerine hep “siyahî adamlar” ın kitaplarını okutması Derek’in babasının
tepkisi çekmiştir. Ve babasının bu görüşleri Derek’in düşüncelerini
değiştirmiş. Dr. Sweeney aynı zamanda içerideki ve dışarıdaki çete üyelerine
sosyal yardım hizmeti sunmaktadır. Bu yüzden Derek’in üye olduğu çeteyi
çökeltmek için polis teşkilatına yardım etmektedir. Kişisel özekleri bakımından
incelediğimizde kendinden emin ve etrafındakileri etkileyebilme gücüne sahip
olan biridir Dr. Sweeney. Kısacası okul müdürü "idealist insan"ın
tanımıdır ve filmde ki denge unsurudur. Her ortama bir idealist şarttır
mesajını bu karakter sayesinde görebiliriz.
American History X Sahnelerle Film Çözümlemesi;
Filmde iki ayrı zaman kullanılmıştır. Siyah-beyaz
sahneler geçmişteki yaşananları anlatırken, renkli sahneler şimdiki zamanı
anlatmaktadır.
Ülke de aslında bir kaos ortamı vardır. Herkesin bir
grubu vardır ve yalnız kalan kötü muamele görür. Bu yüzden herkes kendine bir
grup arar. Bu sahnede siyahlar ve beyazların iki ayrı grup olduğunu ve
birbirlerinden haz etmediklerini görüyoruz. Üç zenci kendilerinin kopya
çektiğini hocaya söyleyen bir genci tuvalete atıp dövmeye çalışırlar. O sırada
lavaboda bulunan Danny ortaya çıkar. Grup Danny’nin üstüne yürür tam o sırada
zil çalar. Zenci genç Danny’e çok şanslı olduğunu ellerinden kurtulduğunu
söyler. Danny ise umursamaz bir şekilde sigarasını gencin yüzüne üfler.
Danny’nin korkusu yoktur çünkü oda bir gruba üyedir ve kendini güvende
hissetmektedir. Danny abisi hapishaneye girdiğinden beri daha ırkçı olmuş ve
tıpkı abisi gibi olmaya başlamıştır. Bu sahneden insanın ait olduğu bir yerin
ya da bir grubun olması kişiye özgüven verdiğini ve davranışlarının daha rahat
olduğunu gösterir bize. Yalnız kalan başına gelecek her şeyden korkmalıdır ama
bir yere ait olan bilir ki güveneceği onu koruyacak insanlar vardır.
Derek grubun lideri konumundadır. Bu sahnede
azınlığın çoğunluğu nasıl etkilediğini görmekteyiz. Yani bir kişinin konuşması
diğerlerinin olan öfkesi arttırmaya yetiyor. Onları gerçekten etkileyebiliyor.
Derek göçmen yasasının kendi haklarını sınırladığını düşünmektedir. Tepkilerini
belli etmek ve onlara günlerini göstermeleri gerektir. Grup üyeleriyle göçmen
yasasından yararlanan bütün göçmenlere eylem yaparlar. Bu şekilde kin ve
öfkelerini gösterirler. Derek’in bu sahnede söylediği sözlerden ne kadar öfkeli
olduklarını anlayabiliriz: “Gözümüzü açmamız gerekiyor. Bu eyalette şuan iki
milyonun üzerinde kaçak göçmen yatıyor. Burada olmaya hiçbir hakkı olmayan o
insanlar için eyalet geçen sene tam üç milyar dolar harcadı. Dürüst, çalışkan
Amerikalılar ihmal ediliyor. Çünkü hükümetimiz bu ülkenin vatandaşı bile
olmayan bir grup insanın anayasal haklarına daha çok önem veriyor. Kaybediyoruz…
Hayatlarımızı sürdürme hakkımızı kaybediyoruz. Hiçbir şey yapmayınca bir şey
olmuyor. Bu gece burası savaş alanı bizim mahallemiz değil. Karar verin. Bu
kadar şey olurken sessizce izleyecek miyiz? Yoksa birleşip bir şeyler mi
yapacağız?”
Bu örgütlenme üzerine çocukluklarından beri var olan
mahallenin marketini Koreli bir adamın satın alması ve çalışanlarını
göçmenlerden seçtiği için artık o market Derek ve grubunun düşmanıdır.
Haklarını çaldıklarını düşündükleri için o markete saldırırlar. Çalışanları
döverler marketi yıkıp dökerler adeta öfkelerini burada kusarlar. Dedikleri
gibi artık orası savaş alanıdır. Bu
sahnede insanın öfkesinin neler yaptıracağını görüyoruz. Onlardan olmayan
herkes bu muameleyi hakkediyor onların gözünde. Bu yüzden hiç düşünmeden
yaptıklarının doğru olduğunu kabul edip örgütlenebiliyorlar. Ve en önemlisi de
bir gruba dahiller ve grup şartları bunu yapmayı gerektiriyor. Bu grupta
olmasalardı her zaman itilip kakılan dayak diyen insanlar olarak kalacaklardı.
Bu grup sayesinde seslerini duyurabiliyorlardı. O yüzden önemlidir bir gruba dâhil
olmak.
Aile üyeleri arasında görüş farklılıkları vardır. Irkçı bir abi, demokrat
abla… Derek’in gözü o kadar kördür ki farklı düşünceleri kabul etmemektedir.
Kız kardeşinin onun düşüncelerine karşı gelmesi üzerine ona kaba şiddet
kullanmaktan kaçınmaz. Karşı görüş olan annesinin arkadaşını evden kovar. Derek
kendi düşüncelerinden başka hiç kimsenin söylediğini kabul etmemektedir. O
kadar sağlıksız bir ortam ki tek doğru üzerinde yaşamak. Sabit bir görüşe bağlı
kalmak, alternatiflerini düşünmemek insan beynini öldürür. Çünkü insanoğlu her
açıdan düşünerek yaklaşmalıdır olaya. Tabi ki herkesin bir tarafı vardır ama
körü körüne bir düşünceye bağlanmak insanı çekilmez bir hale sokar. Tıpkı Derek
gibi..
Derek hapishaneden çıktığında orda yaşadığı gördüğü
olaylar yüzünden değişmiştir. Artık onun için tek doğru yoktur. Eskisi gibi
olamayan Derek içerden çıktığında kardeşini kendisinin eski ortamında olduğunu
görür. Danny abisini taklit etmektedir onun yolundan gitmektedir. Derek
kardeşinin fikirlerini değiştirmeye çabalar onun da yaşadıklarını yaşamaması
için onu o durumdan uzak tutmak ister. Derek’in düşüncelerinin değiştiğini
gören diğer grup üyeleri eski liderlerini bu yüzden öldürmek isterler. Çünkü
onları bir arada tutan öfke Derek’te eskisi gibi sert değildir. Yaşanan her
olay insanın fikrini değiştirebilir ve tek iyi ya da tek kötü yoktur aslında bu
sahneden bu mesajı alabiliriz.
Peki Derek’in düşüncelerini değiştirecek kadar
etkili olan olaylar neydi? Hapishanenin çoğu göçmenlerden oluşuyordu. Derek
orda azınlıktı. Herkes onun suçunu biliyordu ve kin ve aşağılayıcı gözlerle
bakıyorlardı. Derek bu yalnızlıktan ve her gün başıma bir şey gelecek mi
düşüncesinden sıkılmıştı. Bu yüzden rengini belli etmeliydi hangi tarafta
olduğunu herkes bilmeliydi. Bahçe izninde tişörtünü çıkararak spor yapmaya
başlayan Derek’in asıl amacı göğsünün üstünde bulunan amblemdi aslında. Bu
şekilde rengini belli etti ve renktaşları onu artık yalnız bırakmadı. Artık oda
bir gruba üyeydi, yalnız değildi. Zaman geçtikçe grubundakilerin iki
yüzlülüğünü gören Derek buna çok fazla katlanamadı. Ve gruptan ayrıldı onlarla
aynı masaya oturmadı, konuşmadı. Yine yalnızdı..
Derek’in düşüncelerinin değişmesine en büyük katkıyı sağlayan aslında çalışma arkadaşı bir zenciydi. Bu kaderin bir oyunu olmalıydı. Başlarda hiç konuşmayan Derek zamanla alıştı iş arkadaşına. Ve en güzel vakitleri onla konuşarak geçiriyordu. O an anladı genellemek doğru değildi. Hepimizin içinde iyi veya kötü vardı.
Paylaşım: Emre Kırımlı
cok güzel olmus gercekten,sanki bazen metin ingilizceden cevrilmis gibi bir his olsada elinize saglik.
YanıtlaSil